नेपालमा पछिल्ला वर्षहरूमा देखिएको "जेनजी विद्रोह" केवल असन्तोषको प्रतिक्रिया मात्र होइन, नयाँ पुस्ताको चेतना, आकाङ्क्षा र अवसर प्रतिको अपेक्षाको स्पष्ट अभिव्यक्ति हो। सन् १९९७ पछि जन्मिएको Gen Z पुस्ता डिजिटल संसारसँगै हुर्किएको, सूचना र ज्ञानमा सजग, तर सामाजिक, राजनीतिक र आर्थिक अवसरमा वञ्चित छ। यही असमानताले उनीहरूलाई सक्रिय प्रतिरोधमा उत्राएको हो।
यो विद्रोह परम्परागत आन्दोलनभन्दा भिन्न छ। यो केवल सडक प्रदर्शनमा सीमित छैन; विचार, तथ्याङ्क र सामाजिक सञ्जाल प्रयोग गरेर आवाज उठाउँछ। नयाँ पुस्ता न्याय, समानता र पारदर्शिताको माग गर्छ, केवल व्यक्तिगत वा स्थानीय मुद्दामा मात्र होइन, समाज र राष्ट्रको दीर्घकालीन भविष्यसँग जोडिएका मुद्दामा पनि केन्द्रित छ। उनीहरूले पुरानो पुस्ताका नेतृत्व शैली, भ्रष्टाचार र असमानताका संरचनाहरूलाई प्रश्न गरेका छन्।
यो विद्रोहले पुरानो पुस्तालाई स्पष्ट प्रश्न सोधेको छ—के तपाईंहरूले अब पनि पुरानै शैलीमा शासन गर्ने योजना बनाउनु भएको छ? अब पुस्ता मौन बस्नेवाला छैन। सामाजिक सञ्जालदेखि सडकसम्म फैलिएको ऊर्जा र चेतनाले देखाएको छ कि सूचना दबाउन सकिँदैन, युवा पुस्ताको आवाज बेवास्ता गर्न सकिँदैन।
जेनजी पुस्ताले बाल्यकालदेखि नै राजनीतिक अस्थिरता, बेरोजगारी, असमान अवसर र भ्रष्ट प्रणाली देखेको छ। सामाजिक सञ्जालले उनीहरूलाई केवल मनोरञ्जनको माध्यम होइन, प्रश्न उठाउने, सूचना आदानप्रदान गर्ने र प्रतिरोध गर्ने मञ्च प्रदान गरेको छ। दशकौँदेखि युवा पुस्तालाई राजनीतिक दलहरूले केवल "आधारभूत शक्ति" भनेर मात्र उल्लेख गरे, तर निर्णय प्रक्रियामा उनीहरूको भूमिका सीमित रह्यो। यही कारणले युवाले आफूलाई प्रयोग गरिएको, सुन्ने तर नसम्झिने पुस्ता ठाने।
जेनजी विद्रोह नेतृत्व–केन्द्रित भन्दा बढी विचार–केन्द्रित छ। यो आन्दोलनले नाराभन्दा बढी तथ्य, तथ्याङ्क र सामाजिक सञ्जालको प्रमाण प्रयोग गर्छ। यसले स्थानीय मुद्दा (शिक्षा, रोजगारी, असमानता) लाई विश्वव्यापी न्याय, समानता र पारदर्शितासँग जोड्छ। यसको ऊर्जा छिटो फैलिन्छ, तर त्यत्तिकै छिटो क्षीण हुने खतरा पनि छ।
युवा आन्दोलनहरूको इतिहासले देखाउँछ कि ऊर्जा प्रचण्ड हुन्छ तर संगठनात्मक आधार कमजोर हुन्छ भने, आन्दोलन छोटो अवधिमा कमजोर पर्न सक्छ। सामाजिक सञ्जालमा सक्रियता उच्च भए पनि यो वास्तविक राजनीतिक र संस्थागत रूपान्तरणमा नजोडिए निराशा बढ्न सक्छ। भावनात्मक र आकस्मिक रूपमा सुरु भएका आन्दोलनहरू दीर्घकालीन नीतिगत दिशामा रूपान्तरण नगरे शक्तिशाली आन्दोलन पनि क्षीण हुन सक्छ।
यति ठूलो ऊर्जा र चेतनालाई प्रणालीले आत्मसात गर्न सके, यो आन्दोलन नेपाललाई नयाँ मार्गदर्शन दिन सक्छ। यसले राजनीतिक सुधार, सामाजिक समानता र आर्थिक अवसर विस्तार गर्ने दिशामा ठोस योगदान गर्न सक्छ।
राजनीतिक सुधारले पारदर्शिता र जवाफदेहिता सुनिश्चित गर्न सक्छ। सामाजिक समानताले लैङ्गिक, जातीय र वर्गीय असमानता घटाउन मद्दत गर्छ। आर्थिक अवसर विस्तारले वैदेशिक रोजगारीमा मात्र निर्भरता कम गरेर देशभित्रै उद्यमशीलता र व्यवसाय सिर्जना गर्न प्रोत्साहित गर्छ।
जेनजी विद्रोह केवल असन्तोषको प्रतिक्रिया होइन; यो नयाँ पुस्ताको भविष्यप्रतिको आकांक्षा र नेपालको दीर्घकालीन सम्भावना हो। पुरानो पुस्ताले यो आवाज दबाउने कि आत्मसात गर्ने भन्ने निर्णयले देशको भविष्यको दिशा तय गर्नेछ।
यो विद्रोह नेतृत्व–केन्द्रित भन्दा बढी विचार–केन्द्रित छ। यदि यसलाई संस्थागत राजनीतिसँग जोडेर नीति निर्माण र संरचनामा समाहित गर्न सकियो भने, जेनजी विद्रोह केवल विरोधमा सीमित नहुनेछ; यो देशलाई नयाँ भविष्यतर्फ डोऱ्याउने शक्तिशाली आन्दोलन बन्न सक्छ।
अन्ततः, जेनजी विद्रोह चुनौती मात्र होइन, अवसर पनि हो। यसले नेपालमा दीर्घकालीन सुधार, सामाजिक न्याय र आर्थिक समृद्धिको मार्ग खोल्ने सम्भावना बोकेको छ। पुरानो पुस्ताले यो नयाँ आवाजलाई बुझेर स्वीकार्ने वा दबाउने—देशको आगामी राजनीतिक यात्रा यही निर्णयमा निर्भर रहनेछ।
